Το σχολείο της Τσαπουρνιάς σταμάτησε τη λειτουργία του με την κήρυξη του
Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου το 1940 και ξαναλειτούργησε το 1951-52. Βρέθηκε η
έκθεση του Επιθεωρητή Δημοτικής Εκπαίδευσης της 4-2-1953 στην οποία
διαβάζουμε ότι τη χρονιά εκείνη το σχολείο στεγάζονταν σε νοικιασμένο σπίτι
ακατάλληλο για σχολείο. Μίσθωμα 150.000 δραχ. το χρόνο που καταβλήθηκέ από
το Κράτος.
“Για τη συμπλήρωση 100 ετών από τότε”
Τον τσέλιγκα του χωριού μας, το Μπάρμπα Αχιλλέα το Σουρλή, τον έβλεπα και τον άκουγα τη 10ετία του 1950 όσες φορές πήγαινα στα πρόβατα στα “καγκέλια”. Ήταν πάντα στο κοπάδι του στα “Παλιμάντρια” απέναντι από το δικό μας μαντρί1. Ήταν φιλήσυχος άνθρωπος, ευγενής, νοικοκύρης, αφοσιωμένος στη δουλειά του και στην οικογένειά του. Είχε την ατυχία να είναι ο τσέλιγκας του χωριού και τη 10/ετία του 1920. Σε αυτόν κατέφευγαν τότε τόσο τα αποσπάσματα όσο και οι ληστές.
Μετά τους φόνους του Γκαντάρα 1923, του Μπλαντέμη το 1924 (από το σύντροφό του τον Κατσέλη) κ.ά. οι γνωστότεροι από τους ληστές που έμειναν ήταν ο Γιαγκούλας και ο Μπαμπάνης. Ο Γιαγκούλας εξέταζε σοβαρά την αμνήστευσή του ή τη φυγή του στο εξωτερικό2.
Ψάχνοντας τις ρίζες του γενεαλογικού μου δέντρου, στην Τσαπουρνιά Ελασσόνας, οδηγήθηκα αναπόφευκτα στην ανάγκη να ερευνήσω και την ιστορία του χωριού μου.
Από μικρός έμαθα ότι το χωριό μου έκτισε ο κλεφταρματολός Κώστας Ζήδρος με παλικάρια που έφερε από την Τσαπουρνιά Γρεβενών και ότι εκεί έκανε τον γάμο του γιου του Φώτη Ζήδρου. Έτσι έμαθα και το τραγούδι, που στην Τσαπουρνιά μιλάει καθαρά για τον Κώστα Ζήδρο που κάλεσε τους κλέφτες από τα δώδεκα πρωτάτα, χωρίς να καλέσει τον Λάπα. Όμως ο Λάπας πήγε ακάλεστος με ελάφι στολισμένο κ.λπ.
Η Τσαπουρνιά Ελασσόνας υπήρχε από πολύ παλαιά. Το 1660 που ο Ζήδρος ορίστηκε Έξαρχος Ολύμπου και Δυτικής Μακεδονίας επέλεξε τη σημερινή της θέση ως το καταλληλότερο λημέρι του. Το χωριό μπορεί να ήταν ήδη εκεί ή μπορεί να ήταν σε άλλη θέση. Στη δεύτερη περίπτωση οι κάτοικοι της μεταφέρθηκαν εκεί σιγά σιγά αργότερα.
Ο δρ Θανάσης Καλλανιώτης με την εμφάνιση του κορονοϊου θυμήθηκε αφήγηση της γιαγιάς του από την Αιανή Κοζάνης για τους θανάτους στο χωριό του από την ισπανική γρίπη το 1918. Του είπε η γιαγιά ότι «από την ισπανική γρίπη του 1918 έχασε τους γονείς της, δυο θείους κι έναν από τους παππούδες μένοντας ορφανή με τα τέσσερα αδέρφια της». Η θειά Νικόλαινα από το χωριό μου αφηγήθηκε στο γιό της (1) ότι από την ευλογιά πέθαναν ίσα με 60 άτομα στην Τσαπουρνιά κοντά στο 1920. Θυμήθηκα ότι ο παππούς μου και η γιαγιά μου πέθαναν εκείνη την εποχή. Με ερέθισμα τον κορονοϊό και τα προηγούμενα έφθασα στη μελέτη του Θανάση Καλλιανιώτη (2).
Ο Αλή Πασάς εμφανίστηκε στο προσκήνιο ως αρχηγός ληστοσυμμορίας(1), Κατάφερε να ενταχθεί στον στρατιωτικό-διοικητικό μηχανισμό του οθωμανικού κράτους και το 1787 διορίστηκε Πασάς των Τρικάλων εξοντώνοντας όλους τους ληστές και λυτρώνοντας την περιοχή από ληστρικές επιδρομές. Το 1788 άρπαξε το πασαλίκι των Ιωαννίνων, πράξη την οποία τελικά ενέκρινε και η Υψηλή Πύλη δίνοντάς του μάλιστα δικαιοδοσία και τη Στερεά Ελλάδα.
Σχεδόν πάντοτε ενεργούσε με γνώμονα τη δική του ισχυροποίηση απέναντι στην Πύλη.
Το ελληνικό κράτος προσπαθούσε να επεκτείνει τα σύνορά του. Για να το πετύχει αυτό συνεργάστηκε με τους αρματολούς και τους κλέφτες κάθε περιοχής και κάθε εποχή που εκδηλώνονταν επαναστατικά κινήματα, επειδή αυτοί είχαν οργανωμένο στρατό και γνώριζαν άριστα την περιοχή.Για να κατανοηθεί το κλίμα που επικρατούσε στην περιοχή του Αμάρμπεη μετά την απελευθέρωση θα περιγραφεί ένα περιστατικό και διάφορα ερωτήματα.
Η ληστοσυμμορία Μπαμπάνη-Τράντου ενεφανίσθη στις 7/11/1929 στη Φαρμάκη Ελασσόνας και αιχμαλώτισαν ένα πλούσιο κτηνοτρόφο. Τον Γεώργιο Σάρρο. Του ζήτησαν να τους καταβάλει ένα σημαντικό ποσό. Άρχισαν να τον ξυλοκοπούν και τον παρέλαβαν μαζί τους. Άφησαν ρητή εντολή στους οικείους του δια την ταχείαν εξοικονόμηση του ποσού απειλώντας ότι σε αντίθετη περίπτωση θα τους έστελναν το κεφάλι του αιχμαλωτισθέντος(1).
Η περίπτωση Τσαπουρνιάς ΕλασσόναςΣε προηγούμενο άρθρο μας αναφερθήκαμε στη μεταφορά της έδρας του χωριού, στην άσκηση της κτηνοτροφικής και γεωργικής δραστηριότητας, στη μετανάστευση στην Αμερική, για την εκκλησία και για την κοινωνική ζωή μέχρι την απελευθέρωση το 1912. Η οικονομική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή δεν άλλαξε σοβαρά από την απελευθέρωση μέχρι το 1950.
Η φορολογία των κατοίκων των ορεινών χωριών το 1810-1820 (Το παράδειγμα της Τσαπουρνιάς Ελασσόνας). Από τον Κώστα Σπανό πληροφορούμαστε ότι στο κατάστιχο 216 και στα φ. 90α-97α της Μονής Ολυμπιώτισσας Ελασσόνας γίνονται αρκετές αναφορές, που δεν είναι πολύ γνωστές, για τους αρματολούς της περιοχής Ελασσόνας την περίοδο 1796-1819, για τις εισφορές των κατοίκων της Τσαπουρνιάς διοίκηση της περιοχής και τα ονόματα αυτών που πλήρωσαν.
Επέλεξαν να σκοτώσουν τον πρόεδρο επειδή ο μεν Γιαγκούλας βιαζόταν να διασύρει το Κράτος ο δε Σκοτίδας βιαζόταν να γίνει βασιλεύς των ορέων.
Πολλά από τα στοιχεία που αναφέρονται παρακάτω αντλήθηκαν από το βιβλίο του Βασίλη Τζανακάρη [1]. Διαβάζοντάς το προσεκτικά διαπιστώνεται ότι ο συγγραφέας αφήνει το ερώτημα γιατί επιλέχθηκε ο Θανάσης Πάϊκος ως πρώτο θύμα του Θανάση Σκοτίδα και σε αυτό το ερώτημα γίνεται προσπάθεια να δοθεί μια απάντηση με τα παρακάτω.
Μετά το φόνο του προέδρου της Τσαπουρνιάς Θανάση Πάϊκου ο Φώτης Γιαγκούλας και ο Θανάσης Σκοτίδας έφυγαν για το Σαραντάπορο όπου επισκέφθηκαν το σπίτι του φίλου τους Ντάλα. Φυσικά και κατάλαβε ο Γιαγκούλας ότι την επόμενη του φόνου του προέδρου στην Τσαπουρνιά θα εμφανιζόταν αποσπάσματα χωροφυλακής για ανακρίσεις. Στο Σαραντάπορο σχεδίασε τις επόμενες κινήσεις και ξαναγύρισε το απόγευμα Κυριακής της 13-2-25 στο μαντρί του Αχιλλέα Σουρλή στην Τσαπουρνιά. Εν τω μεταξύ το πρωί της Κυριακής ο δάσκαλος της Τσαπουρνιάς ειδοποίησε για το φόνο το απόσπασμα χωροφυλακής με αρχηγό τον Αποστόλου που βρισκόταν στο Σαραντάπορο. Το απόσπασμα ανέβηκε στην Τσαπουρνιά και άρχισε τις ανακρίσεις προσπαθώντας να βρει τους φονιάδες (μαρτυρία Θανάση Πάϊκου, εγγονού του δολοφονημένου προέδρου).
Η περίπτωση της Τσαπουρνιάς ΕλασσόναςΣε προηγούμενο άρθρο μας αναφέραμε ότι σύμφωνα με τα κατάστιχα της Ιεράς Μονής Παναγίας Ολυμπιώτισσας Ελασσόνας, η Τσαπουρνιά υπήρχε τα έτη 1504 και 1506 μ.Χ. χωρίς να αλλάξει όνομα σε όλη τη διάρκεια Τουρκοκρατίας, σε αντίθεση με αυτό που συνέβη με τα περισσότερα χωριά της περιοχής.