Φροντίστε το έντερό σας
Περίπου 6.500 άνθρωποι στη χώρα μας διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο με καρκίνο του εντέρου, μία από τις συχνότερες μορφές κακοήθειας. 4.000 χάνουν τη ζωή τους από αυτό.
Τα καλά νέα είναι ότι, χάρη στην έγκαιρη διάγνωση, τις σύγχρονες θεραπείες και έναν υγιεινότερο τρόπο ζωής, τα ποσοστά εμφάνισης μειώνονται σταδιακά τα τελευταία χρόνια.
Το έντερο, ο πρωταγωνιστής του ανοσοποιητικού μας συστήματος
Το έντερο μας, μήκους έως και 7,5 μέτρων, δεν είναι απλώς ένα όργανο πέψης. Περίπου το 70% των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος βρίσκονται εκεί, ενώ πάνω από 100 τρισεκατομμύρια βακτήρια και έως 2.000 διαφορετικά είδη μικροοργανισμών συνθέτουν τη λεγόμενη εντερική χλωρίδα. Αυτή προστατεύει τον οργανισμό από παθογόνους μικροοργανισμούς και συμβάλλει καθοριστικά στη συνολική μας υγεία.
Το έντερο επικοινωνεί συνεχώς με τον εγκέφαλο μέσω ενός εκτεταμένου νευρικού δικτύου. Όταν η ισορροπία του μικροβιώματος διαταραχθεί, αποδυναμώνεται και το ανοσοποιητικό μας σύστημα, με συνέπειες για ολόκληρο τον οργανισμό.
Πώς αναπτύσσεται ο καρκίνος του εντέρου;
Οι περισσότεροι όγκοι του εντέρου ξεκινούν στο παχύ έντερο ή στο ορθό από καλοήθεις πολύποδες (αδενώματα). Αυτοί οι μικροί σχηματισμοί, που αρχικά έχουν μέγεθος λίγων χιλιοστών, μπορεί μέσα σε 5 έως 10 χρόνια να εξελιχθούν σε κακοήθεις όγκους. Επειδή η ανάπτυξη είναι αργή και ύπουλη, τα πρώτα στάδια συνήθως δεν προκαλούν συμπτώματα.
Ο καρκίνος του εντέρου εμφανίζεται συχνότερα μετά τα 50 έτη, ενώ πάνω από τις μισές διαγνώσεις αφορούν άτομα άνω των 70. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση των περιστατικών σε νεότερους ενήλικες (20–30 ετών), κάτι που συνδέεται με τον σύγχρονο τρόπο ζωής.
Παράγοντες κινδύνου:
Ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες που ευνοούν την εμφάνιση της νόσου:
- Κάπνισμα και υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
- Έλλειψη σωματικής δραστηριότητας
- Διατροφή πλούσια σε λιπαρά και ζάχαρη
- Παχυσαρκία
Μελέτες δείχνουν ότι η συχνή κατανάλωση αναψυκτικών με ζάχαρη αυξάνει τον κίνδυνο, ιδιαίτερα στους νεότερους. Επίσης, χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου (όπως η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα) και κληρονομικοί παράγοντες (5–10% των περιπτώσεων), παίζουν ρόλο. Σε οικογένειες με ιστορικό καρκίνου του εντέρου, ο προληπτικός έλεγχος πρέπει να ξεκινά νωρίτερα.
Πότε να ανησυχήσετε:
Γενικά συμπτώματα που μπορεί να υποδεικνύουν κακοήθη νόσο περιλαμβάνουν:
- ανεξήγητη κόπωση ή μείωση αντοχής
- απώλεια βάρους χωρίς εμφανή λόγο
- νυχτερινούς ιδρώτες.
Τα παραπάνω δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι υπάρχει καρκίνος του εντέρου, αλλά μια έγκαιρη ιατρική διερεύνηση είναι καθοριστική, καθώς όσο νωρίτερα εντοπιστεί η νόσος, τόσο καλύτερες είναι οι πιθανότητες ίασης.
Η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης:
Κολονοσκόπηση:
Η κολονοσκόπηση (ενδοσκόπηση παχέος εντέρου) παραμένει η πιο αξιόπιστη προληπτική εξέταση. Με ένα λεπτό, εύκαμπτο ενδοσκόπιο, ο γιατρός εξετάζει το εσωτερικό του εντέρου και μπορεί να αφαιρέσει πολύποδες επί τόπου. Η διαδικασία διαρκεί περίπου 20 λεπτά και είναι σχεδόν ανώδυνη, ειδικά με τη χορήγηση ήπιου ηρεμιστικού.
Από τα 50 έτη, γυναίκες και άνδρες μπορούν να υποβληθούν σε δύο κολονοσκοπήσεις ανά δεκαετία, με κάλυψη από τα ασφαλιστικά ταμεία.
Τεστ κοπράνων:
Εναλλακτικά, κάθε δύο χρόνια μπορεί να γίνει ανοσολογικό τεστ κοπράνων (iFOBT) για ανίχνευση μη ορατού αίματος. Αν προκύψουν ύποπτα ευρήματα, συνιστάται άμεσα κολονοσκόπηση. Παρότι τα τεστ είναι αξιόπιστα, ενδέχεται να δώσουν ψευδώς θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα (π.χ. από αιμορροΐδες ή μη αιμορραγούντες όγκους).
Προληπτικός έλεγχος σε αυξημένο κίνδυνο:
Σε περίπτωση οικογενειακού ιστορικού, η κολονοσκόπηση πρέπει να γίνεται δέκα χρόνια νωρίτερα από την ηλικία διάγνωσης του συγγενή. Πολλά ταμεία καλύπτουν επιπλέον εξετάσεις για όσους έχουν αυξημένο κίνδυνο.
Πρόληψη και τρόπος ζωής:
Με έναν υγιεινό τρόπο ζωής, ο καθένας μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του εντέρου:
- Διακόψτε το κάπνισμα και περιορίστε το αλκοόλ
- Αποφύγετε το υπερβολικό βάρος
- Γυμναστείτε τακτικά: σύμφωνα με το Γερμανικό Κέντρο Έρευνας Καρκίνου, η καθημερινή φυσική δραστηριότητα μειώνει τον κίνδυνο κατά 20–30%
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προτείνει 150–300 λεπτά μέτριας ή 75–150 λεπτά έντονης άσκησης εβδομαδιαίως (π.χ. περπάτημα, ποδήλατο, κολύμβηση)
Η διατροφή παίζει επίσης καθοριστικό ρόλο:
- Περισσότερα φρούτα, λαχανικά και φυτικές ίνες (δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια, ξηροί καρποί, ψύλλιο)
- Λιγότερο κόκκινο κρέας, αλλαντικά, fast food και αναψυκτικά με ζάχαρη
Θεραπεία και νέες τεχνολογίες:
Όταν ο καρκίνος του εντέρου διαγνωστεί σε πρώιμο στάδιο, η πενταετής επιβίωση φτάνει έως και 90%. Οι βασικές θεραπείες περιλαμβάνουν χειρουργική επέμβαση, χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία.
Σήμερα, νέες μορφές θεραπείας, όπως η ανοσοθεραπεία, στοχεύουν στην ενεργοποίηση του ίδιου του ανοσοποιητικού συστήματος ώστε να καταστρέψει τα καρκινικά κύτταρα.
Συμπέρασμα:
Η φροντίδα του εντέρου δεν αφορά μόνο την πέψη. Αφορά τη συνολική μας υγεία και την πρόληψη σοβαρών νοσημάτων.
Η πρόληψη, η σωστή διατροφή, η τακτική άσκηση και η έγκαιρη διάγνωση αποτελούν τα πιο αποτελεσματικά «όπλα» ενάντια στον καρκίνο του εντέρου.