Presse 200Σε μια δημοκρατία, η δημοσιογραφία δεν είναι απλώς ένας ακόμη θεσμός. Είναι ο καθρέφτης της. Η ποιότητα της ενημέρωσης αποτυπώνει την ποιότητα του δημόσιου διαλόγου. Και όταν αυτός ο καθρέφτης θολώνει -από σκοπιμότητες, εξαρτήσεις ή αδιαφορία-, η εικόνα που επιστρέφει στον πολίτη δεν είναι η πραγματικότητα, αλλά μια παραμορφωμένη εκδοχή της.

Στην Ελλάδα, η εμπιστοσύνη στη δημοσιογραφία δοκιμάζεται. Όχι άδικα. Όταν ειδήσεις παρουσιάζονται ως απόψεις και απόψεις βαφτίζονται ειδήσεις. Όταν τίτλοι λειτουργούν περισσότερο ως κράχτες και λιγότερο ως περιλήψεις. Όταν η πληροφορία φιλτράρεται από πολιτικά, οικονομικά ή προσωπικά συμφέροντα, τότε η ενημέρωση παύει να υπηρετεί τον πολίτη και αρχίζει να τον καθοδηγεί. Ή, ακόμη χειρότερα, να τον αποπροσανατολίζει.

Η σχέση εξουσίας και μέσων ενημέρωσης στη χώρα μας δεν χαρακτηρίζεται από υγιή απόσταση. Αντιθέτως, συχνά θυμίζει σιωπηρή συνενοχή. Οι κρατικές ενισχύσεις, η απουσία ουσιαστικής λογοδοσίας, αλλά και ο ευδιάκριτος διαχωρισμός ανάμεσα σε «φιλικά» και «ενοχλητικά» μέσα, διαμορφώνουν ένα τοπίο όπου η δημοσιογραφική ανεξαρτησία μοιάζει με εξαίρεση, όχι με κανόνα.

Το τίμημα αυτής της συνθήκης δεν είναι θεωρητικό. Όταν η ενημέρωση γίνεται επιφανειακή, ελλιπής ή χειραγωγημένη, ο πολίτης χάνει την ικανότητα να διαμορφώσει άποψη με βάση την πραγματικότητα. Αντιδρά παρορμητικά, συχνά με θυμό ή αδιαφορία. Και σταδιακά, χάνει την εμπιστοσύνη όχι μόνο στα μέσα ενημέρωσης, αλλά και στην ίδια τη δημοκρατική διαδικασία.

Δεν είναι όλα τα μέσα ίδια. Ούτε όλοι οι δημοσιογράφοι συνένοχοι. Υπάρχουν ακόμη φωνές που αντιστέκονται, που επιμένουν στην τεκμηρίωση, στην ακρίβεια, στην ηθική στάση. Φωνές που αρνούνται να υποκύψουν στον εντυπωσιασμό ή την εξάρτηση. Αλλά οι φωνές αυτές χρειάζονται στήριξη. Από θεσμούς, από εκπαιδευτικές δομές, από την ίδια την κοινωνία των πολιτών.

Γιατί τελικά, ο πολίτης δεν είναι μόνο αποδέκτης της ενημέρωσης — είναι και συμμέτοχος. Η επιλογή πηγών, η καλλιέργεια κριτικής σκέψης, η απόρριψη της ευκολίας και η απαίτηση διαφάνειας είναι στάσεις πολιτικής ευθύνης. Και χωρίς αυτές, η ελευθερία του Τύπου μένει κενό γράμμα.

Η δημοσιογραφία δεν χρειάζεται μόνο ελευθερία· χρειάζεται και ακεραιότητα. Όταν αυτή λείπει, η ενημέρωση γίνεται εργαλείο και η δημοκρατία σιωπηλά υπονομεύεται. Όχι με βία. Αλλά με συνεχή, σχεδόν ανεπαίσθητη φθορά.

Χρήστος Ξηρομερίτης

Sorry, this website uses features that your browser doesn’t support. Upgrade to a newer version of Firefox, Chrome, Safari, or Edge and you’ll be all set.