Όταν ο νόμος τιμωρεί χωρίς να εξετάζει
Ένα ακόμη τροχαίο δυστύχημα ήρθε να προστεθεί στον μακρύ κατάλογο των περιστατικών που καταγράφονται καθημερινά στους ελληνικούς δρόμους. Αυτή τη φορά, πεζός επιχείρησε να διασχίσει το δρόμο σε σημείο όπου δεν υπήρχε διάβαση, με αποτέλεσμα να παρασυρθεί από διερχόμενο όχημα και να χάσει τη ζωή του. Ο οδηγός συνελήφθη επιτόπου, όπως προβλέπει η νομοθεσία.
Το γεγονός, πέρα από την ανθρώπινη τραγωδία, φέρνει ξανά στην επιφάνεια ένα σοβαρό θεσμικό και κοινωνικό ερώτημα: πότε και πώς αποδίδεται η ευθύνη σε ένα τροχαίο; Είναι σωστό να συλλαμβάνεται ένας οδηγός αυτόματα, χωρίς να έχει προηγηθεί καμία αποσαφήνιση των συνθηκών του συμβάντος;
Η νομοθεσία οφείλει να προστατεύει τον πολίτη, όχι να επιβάλλει ποινές προτού εξακριβωθεί η αλήθεια. Όταν όμως η αυτόματη σύλληψη ενός οδηγού λειτουργεί ως προκαταβολική τιμωρία, τότε δεν μιλάμε για απονομή δικαιοσύνης αλλά για ένα σχήμα που οδηγεί σε στρεβλή και επικίνδυνη εφαρμογή του νόμου.
Δεν τίθεται αμφιβολία ότι οι πεζοί αποτελούν ευάλωτη ομάδα στην κυκλοφορία και πρέπει να προστατεύονται. Η προστασία, όμως, δεν πρέπει να συγχέεται με την πλήρη απαλλαγή από κάθε ευθύνη. Όταν ένας πεζός παραβιάζει κανόνες οδικής κυκλοφορίας, διασχίζοντας δρόμο χωρίς διάβαση, χωρίς φανάρι, ή σε ακατάλληλο σημείο, τότε αναλαμβάνει ρίσκο και μαζί του και ευθύνη.
Η οδική ασφάλεια είναι υπόθεση όλων μας. Όπως απαιτούμε από τους οδηγούς να είναι προσεκτικοί, νηφάλιοι και υπεύθυνοι, έτσι πρέπει να απαιτούμε και από τους πεζούς να σέβονται τους κανόνες. Η αμοιβαία υπευθυνότητα είναι το μόνο που μπορεί να εγγυηθεί την πρόληψη και την προστασία της ζωής.
Η σύλληψη ενός οδηγού πριν εξεταστούν τα πραγματικά δεδομένα, ενισχύει τη λογική της μονόπλευρης ενοχής. Και όταν ο νόμος λειτουργεί με τέτοια αντανακλαστικά, δημιουργεί αίσθημα αδικίας – αλλά και εν τέλει, αναρχία.
Ας επανεξετάσουμε λοιπόν όχι μόνο τη νομοθεσία, αλλά και τη νοοτροπία μας. Γιατί οι δρόμοι δεν είναι πεδίο σύγκρουσης, αλλά χώρος συνύπαρξης. Και αυτή η συνύπαρξη προϋποθέτει κανόνες, σεβασμό και πάνω απ’ όλα κοινή λογική.